Op de ministerraad van vrijdag 17 februari is een koninklijk besluit van minister Van Quickenborne goedgekeurd dat voorziet in een rechtstreekse toegang van de Veiligheid van de Staat (VSSE) tot de Algemene Nationale Gegevensdatabank (ANG) van de politie. Hierdoor zal de VSSE sneller informatie kunnen bekomen in haar onderzoeken en ook breder en dieper zoeken. Deze koppeling maakt deel uit van een grote hervorming en verdere uitbouw van de VSSE, onontbeerlijk in een samenleving waarin de dreigingen steeds complexer worden.
Goed werkende inlichtingendiensten zijn cruciaal om onze samenleving te beschermen tegen verscheidene dreigingen. De Veiligheid van de Staat (VSSE) speelt niet alleen een sleutelrol in het voorkomen van terreuraanslagen en daden van extremisme, maar ook in het bestrijden van spionage, inmengingspogingen door buitenlandse mogendheden en aanvallen op ons economisch of wetenschappelijk potentieel. Sinds enkele maanden werkt VSSE ook op de georganiseerde misdaad. De VSSE werkt doorgaans in alle discretie en staat zelden in de schijnwerpers, maar heel af en toe bereikt het werk van onze burgerlijke inlichtingendienst het daglicht. Dit was bijvoorbeeld het geval bij het blootleggen van het vermeend corruptieschandaal in het Europees Parlement of bij het uitwijzen van Russische spionnen. Dergelijke dossiers onderschrijven nog maar eens het belang van robuuste inlichtingendiensten met een sterke informatiepositie.
Meer personeel en meer slagkracht
Al van bij zijn aantreden maakte minister Van Quickenborne een prioriteit van de versterking van de Veiligheid van Staat, zowel op vlak van personeel, onderzoeksbevoegdheden als ICT-middelen. Zo werd besloten om het personeelsbestand nagenoeg te verdubbelen, van 583 medewerkers naar meer dan 1.000 mensen tegen het einde van deze legislatuur. Intussen zijn al meer dan 800 mensen aan de slag, onder meer in de nieuw opgerichte Front Offices. Dat zijn de aanspreekpunten die in contact staan met organisaties en instellingen zoals scholen, waar men onder andere verdachte zaken kan melden.
In september nog werd besloten om de Veiligheid van de Staat in te schakelen in de strijd tegen de drugsmaffia, in samenwerking met de Federale Gerechtelijke Politie en onder leiding van het parket. Vorig jaar kregen de inlichtingenofficieren bij wet ook meer mogelijkheden om hun informatiepositie te versterken. Zo kan er sindsdien, op het internet of in de echte wereld, geïnfiltreerd worden als dat nodig blijkt voor het onderzoek. Hierbij is ook de mogelijkheid voorzien om de wet, bijvoorbeeld in onderzoeken naar extremisme, in bepaalde gevallen te overtreden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het delen van extremistische posts op sociale media door een infiltrant. Elke bijzondere inlichtingenmethode (BIM) wordt telkens gecontroleerd door de zogenoemde BIM-commissie.
ANG-databank
Op de ministerraad van vrijdag 17 februari is opnieuw een stap gezet in de verdere uitbouw van digitale slagkracht van de VSSE. Tijdens de ministerraad is het koninklijk besluit van minister van Justitie Van Quickenborne, betreffende de rechtstreekse toegang van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten tot de persoonsgegevens en de informatie van de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG), goedgekeurd. De ANG-databank is het belangrijkste informatiesysteem van de politie, een van de primaire partners van de VSSE in het opsporen en beheersen van dreigingen tegen de nationale veiligheid. Vlotte informatiedoorstroming is daarbij onontbeerlijk. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan een aanbeveling van de parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen in Maalbeek en Zaventem.
Tot op heden kon de VSSE reeds informatie uit de ANG-databank verkrijgen, maar moesten deze vragen telkens via de geijkte overlegstructuren met de politie worden gesteld. Ook was het nog niet technisch mogelijk om de ANG-databank aan de software van de VSSE te koppelen. Er werd dus geïnvesteerd in moderne software voor de VSSE en er werd wettelijk kader uitgewerkt om deze koppeling transparant en juridisch correct te laten verlopen.
Dankzij de rechtstreekse aansluiting zal de VSSE veel sneller gerichte opzoekingen kunnen doen en relevante informatie over feiten of personen aan hun eigen dossiers toevoegen. Dit kan erg nuttig zijn wanneer de VSSE bijvoorbeeld een persoon onderzoekt vanwege vermoedens van extremisme. Indien uit de politiedata blijkt dat de persoon reeds gekend staat, kan dit een belangrijke rol spelen in het inschatten van de dreiging.
Het past in de verdere uitbouw van de digitale aanpak van de VSSE. Ook de inlichtingenwereld wordt immers geconfronteerd met steeds grotere volumes aan data. Enkel door op een efficiënte manier om te gaan met digitale gegevens, kan de snelheid en de kwaliteit van de onderzoeken van de VSSE gegarandeerd worden. Samen met de eerdergenoemde maatregelen moet dit de daadkracht van de VSSE verder verhogen, zeker nu de inlichtingendienst mee strijdt tegen de georganiseerde misdaad.
Toezicht en controle
Het koninklijk besluit voorziet ook in een procedureel kader, waarborgen voor gegevensbescherming en opleidingen. Het raadplegen van de gegevens in de ANG-databank zal bovendien onder toezicht staan van het Vast Comité I (het controleorgaan voor de inlichtingendiensten) en het COC (het controleorgaan voor politionele informatie).
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Het dreigingsbeeld van extremisme in onze samenleving is diffuser geworden. Vroeger hadden we te maken met georganiseerde netwerken, nu komt die dreiging veel meer van lone actors en labiele personen die worden aangezet tot haat en geweld. Daarom is het belangrijk voor onze inlichtingendienst dat ze meteen kunnen inschatten welk vlees ze in de kuip hebben. De rechtstreekse toegang tot de politionele info is daarvoor van groot belang.”
Francisca Bostyn, administrateur-generaal a.i. van de Veiligheid van de Staat: “Dat de VSSE rechtstreeks toegang krijgt tot de ANG-databank, het belangrijkste informatiesysteem van de politie, is het resultaat van de steeds nauwere samenwerking tussen de nationale inlichtingen- en veiligheidsdiensten in ons land. De toegang tot deze databank is voor de VSSE een nieuwe stap in de verdere professionalisering van onze werking dankzij de snellere en efficiëntere uitwisseling van gegevens.”
