Wat is het SIS – Schengeninformatiesysteem?
Het Schengeninformatiesysteem (SIS) is een IT-systeem dat werd opgericht in 1990 nadat de binnengrenzen in het Schengengebied waren afgeschaft. De huidige vorm werd in 2006 aangenomen en werd in 2013 operationeel.
Het SIS waarborgt vrijheid, veiligheid en recht in het Schengengebied. Slechts een beperkt aantal bevoegde nationale autoriteiten heeft toegang tot het SIS om signaleringen van gezochte personen of voorwerpen in het Schengengebied te controleren.
Het SIS ondersteunt het werk van:
- nationale grenswachters;
- politie;
- douaneautoriteiten;
- immigratieautoriteiten;
- autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor het voorkomen en opsporen van strafbare feiten, en voor het onderzoek en de vervolging.
Wat is SIS Recast?
SIS Recast is de herziening van de wettelijke basis - het wie, wat, wanneer, waarom en hoe - van het Schengeninformatiesysteem. Het bijvoegsel ‘Recast’ wordt doorgaans gebruikt om te verwijzen naar een herziening van Europese wet- of regelgeving.
Verandert ook de nationale wetgeving?
De SIS-wet vormt het wettelijk kader van het Schengeninformatiesysteem in België. Gezien de rechtstreekse werking van de drie verordeningen (EU) 2018/1860, 2018/1861 en 2018/1862 in het nationale recht, bevat de nieuwe wet vooral verduidelijkingen en de verdere uitwerking van een aantal bestaande en nieuwe bepalingen, zoals:
- de aanduiding van de N.SIS-instantie en het SIRENE-bureau;
- de verantwoordelijkheden van de nationale autoriteiten die toegang hebben tot het SIS;
- de bepalingen omtrent gegevensverwerking;
- het bepalen van de bewaartermijnen;
- de opleiding van de eindgebruikers.
De wet zal in werking treden 10 dagen na publicatie in het Belgisch Staatsblad en ten vroegste op 7 maart 2023.
Het is dus geen nieuwe of andere gegevensbank dan het SIS?
Het is hetzelfde systeem waar we ondertussen al 27 jaar mee werken. Net daarom dat het tijd werd om de wettelijke basis eens grondig te herzien. Met die twee decennia ervaring hebben we namelijk heel wat kunnen leren over de manier waarop we als lidstaten kunnen samenwerken om de veiligheid binnen de Schengenzone te verbeteren en de bescherming van onze grenzen te verstevigen. De herziening is er voornamelijk om twee redenen:
- In de tienerjaren van het SIS zijn een aantal verbeterpunten aan het licht gekomen. De lidstaten zijn samen op zoek gegaan naar oplossingen om ervoor te zorgen dat het SIS nog beter voldoet aan de operationele behoeften.
- Het SIS is een zodanig succes gebleken dat er al een tijdje vraag was naar een verdere uitbreiding van het systeem en van zijn mogelijkheden.
De herziening is dus een goede zaak.
Wat verandert er precies?
Heel kort samengevat, zijn er drie grote nieuwigheden;
- de politiediensten zullen meer entiteiten in het SIS kunnen signaleren;
- er gaan meer mensen of autoriteiten toegang hebben tot het SIS;
- er zijn nieuwe mogelijkheden of functionaliteiten aan het SIS toegevoegd waardoor in operationele dossiers nog meer successen kunnen worden geboekt.
Wat betekent dat concreet en welke impact mogen de operationele collega’s op het terrein concreet verwachten op hun dagelijks werk?
Er zijn bijvoorbeeld nieuwe categorieën objecten toegevoegd aan de lijst van entiteiten die in het SIS mogen worden gesignaleerd, zoals scheepsmotoren, luchtvaartuigmotoren, IT-artikelen of industriële uitrusting. Bovendien krijgen een aantal Europese Agentschappen (Europol, Eurojust en Frontex) toegang tot het SIS en wordt het aantal nationale autoriteiten met toegang verder uitgebreid (nationale douanediensten en diensten van de FOD Mobiliteit die belast zijn met de inschrijving van luchtvaartuigen en vaartuigen - de DIV heeft al toegang tot het SIS).
Bovenal situeert de meerwaarde voor de politiediensten zich op het vlak van de bijkomende mogelijkheden van het SIS, zodra de verordeningen in werking treden. Enkele voorbeelden:
- De politiediensten hebben in het kader van een nationale of internationale operatie de mogelijkheid om een signalering met het oog op aanhouding tijdelijk onbeschikbaar te maken, om te vermijden dat een hit op één van de doelwitten de hele operatie in gevaar zou brengen.
- De politiediensten zullen minderjarigen (en uitzonderlijk ook meerderjarigen) preventief kunnen signaleren. Zo zal niet meer vereist zijn dat de persoon al vermist is vooraleer kan worden overgegaan tot de internationale signalering. Dat kan voortaan ook wanneer er een louter risico (weliswaar een reëel en concreet risico) bestaat dat hij of zij zal verdwijnen of dat hij of zij in verdachte omstandigheden het grondgebied zal verlaten. Dit nieuw type signalering heeft in het bijzonder op de steun van de Belgische politie kunnen rekenen, omdat wij als lidstaat zelf een grote operationele behoefte zien op dit vlak.
- Wat voorwerpen en voertuigen betreft zullen de politiediensten een voertuig kunnen signaleren waarvan ze weten dat een gezochte persoon er mogelijk mee rijdt, ook als dat voertuig niet gestolen is of zelf niet voldoet aan de voorwaarden om gesignaleerd te worden. Men gaat dus gesignaleerde personen sneller en gemakkelijker kunnen terugvinden, onder andere dankzij het nationaal ANPR-netwerk.
En zo zijn er nog een aantal nieuwigheden die de opdrachten van de Geïntegreerde Politie, van justitie en van andere nationale autoriteiten gemakkelijker en/of doeltreffender zullen maken.
Wanneer treedt SIS Recast in werking?
De nieuwe SIS-verordeningen treden geleidelijk in werking, wat betekent dat sommige zaken al een feit zijn, zoals bijvoorbeeld de toegang van de Europese Agentschappen. Maar de meeste en in het bijzonder de voor de Geïntegreerde Politie belangrijkste nieuwigheden zullen op 7 maart 2023 in werking treden, zoals door de Europese Commissie vastgelegd.
Wat doet CGI om de veranderingen zo vlot mogelijk te laten verlopen op het terrein?
- Nieuwe referentiebrochure voor de eindgebruiker
Ten eerste is er de nieuwe referentiebrochure op basis van de nieuwe regelgeving. Daarin worden alle nieuwe functionaliteiten en procedures in detail uitgelegd.
- Opleiding SIS Recast EDA 6366
Daarnaast werd een opleiding ‘Train The Trainer’ georganiseerd voor de opleiders van ANPA en de erkende scholen. Zij kunnen nu de voorgezette vorming EDA 6366 doceren, maar ook deze materie gaan updaten in de basisopleiding.
We raden iedereen die met het SIS te maken heeft deze opleiding aan. Ter herinnering, het doel van de opleiding is:
- de kanalen voor de internationale informatie-uitwisseling correct leren gebruiken, in het algemene kader van informatiegestuurde politiezorg (Intelligence Led Policing);
- de procedure voor internationale signaleringen en afsignaleringen correct leren toepassen.
- FAQ Wikipol
Een FAQ-pagina werd aangemaakt op 27 februari 2023.
CGI zal er enerzijds anticiperen op veelvuldig gestelde vragen vanop het terrein, maar anderzijds ook de leden van de Geïntegreerde Politie snel een antwoord bieden wanneer zij in het kader van een lopend operationeel dossier een dringende vraag hebben.
Hebt u vragen? Stel deze dan via de FAQ-pagina.
Hoe worden de rechten van het individu gewaarborgd?
Het SIS bevat persoonsgegevens van de gesignaleerde personen. In de EU-wetgeving staat welke soorten gegevens in het SIS mogen worden verwerkt.
Verwerking
Persoonsgegevens worden ook verwerkt wanneer een persoon wordt gecontroleerd via het SIS, bijvoorbeeld wanneer hij het Schengengebied binnenkomt of door de politie wordt tegengehouden in het kader van een verkeerscontrole.
Inzien in de gegevens
Het SIS waarborgt het recht van personen om hun gegevens in te zien, onjuiste gegevens te laten rectificeren en onrechtmatig in het systeem opgeslagen gegevens te laten wissen. Bovendien moet een persoon voor wie een signalering met het oog op weigering van toegang en verblijf of een terugkeersignalering is opgenomen, daarover naar behoren worden geïnformeerd (recht op informatie).
Klacht indienen
Alle gesignaleerde personen hebben ook het recht om een klacht in te dienen bij de nationale gegevensbeschermingsautoriteiten of rechtbanken, en kunnen een vergoeding krijgen voor schade als gevolg van onrechtmatige gegevensverwerking in om het even welk Schengenland.
