Intrafamiliaal geweld is een enorm onderbelicht maatschappelijk probleem. Ook na het stopzetten van de relatie is voor veel van deze vrouwen de nachtmerrie nog niet voorbij. Jaarlijks registreert de politie gemiddeld 20.000 aangiftes van stalking, vaak door ex-partners. In de strijd tegen intrafamiliaal geweld werd in maart 2022 het mobiel stalkingalarm geintroduceerd, na opzienbarende resultaten va, het proefproject van PZ Gent. Dankzij het systeem kunnen vrouwen die het slachtoffer worden van levensbedreigende stalking met één subtiele druk op de knop de politie ter plaatse roepen. Na de introductie in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Brussel en Limburg is nu de provincie Antwerpen aan de beurt.
© afbeelding: PZ Gent
Ongeveer 62% van de jaarlijks aangegeven feiten van stalking wordt gepleegd door ex-partners. Ze proberen wanhopig de relatiebreuk te herstellen, komen op dwingende wijze verhaal halen of zijn belust op wraak. Het risico op geweld is ook het hoogst wanneer de dader een ex-partner is. Bij 81% van de gevallen van stalking door een ex-partners, werd fysiek geweld gepleegd. Gemiddeld duurt een geval van stalking 22 maanden lang. In ongeveer 110 gevallen per jaar gaat het zelfs om levensbedreigende situaties.
Fysieke knop alarmeert politie en hulpdiensten
In de strijd tegen intrafamiliaal geweld lieten minister van Justitie Van Quickenborne, minister van Binnenlandse Zaken Verlinden en de staatssecretaris voor Gendergelijkheid in maart vorig jaar het mobiel stalkingalarm introduceren, in samenwerking met het Openbaar Ministerie en de Geïntegreerde Politie. Dat is een fysieke knop die de procureur des Konings kan toekennen aan een slachtoffer van stalking bij wie er kans bestaat dat de feiten levensbedreigend worden. Niet alle stalkers hebben namelijk reeds ernstige feiten gepleegd waardoor ze onder aanhoudingsmandaat geplaatst kunnen worden. De invoering van het mobiel stalkingalarm kwam er na een succesvol testproject van de politiezone Gent, onder coördinatie van het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM).
De werking is simpel. Het slachtoffer plaatst de toegekende knop, die verbonden is met de 112-applicatie op de smartphone, bijvoorbeeld in haar jaszak of handtas. Indien ze gestalkt wordt, kan ze de knop indrukken zonder dat de stalker dit merkt. De politie wordt hierdoor onmiddellijk gealarmeerd, kan de locatie zien waar het slachtoffer zich bevindt en begeeft zich onmiddellijk ter plaatse om erger te voorkomen. Naast het feit dat het mobiel stalkingalarm levens kan redden, geeft het ook een groter veiligheidsgevoel aan slachtoffers die zonder zo’n knop amper nog buiten durfden komen. Op termijn moeten het mobiel stalkingalarm in het hele land beschikbaar zijn. De introductie gebeurt gefaseerd, omdat alle politiezones de procedures moeten kunnen testen en inspecteurs opgeleid moeten worden.
In 2022 werd het mobiel stalkingalarm geïntroduceerd in West- en Oost-Vlaanderen en eerder dit jaar in Brussel en in Limburg. In totaal zijn er al 100 mobiele stalkingalarmen toegekend en de politie werd reeds 40 keer gealarmeerd voor een levensbedreigende situatie, waarop werd tussengekomen. Zo was er op afgelopen oudejaarsnacht een vrouw uit Gent die haar alarmknop indrukte omdat ze werd achtervolgd toen ze in Antwerpen was, onderweg naar vrienden. Dankzij het stalkingalarm kon de politie tijdig tussenkomen.
Binnenkort beschikbaar in provincie Antwerpen
In de provincie Antwerpen worden jaarlijks meer dan 3.000 feiten van stalking of belaging geregistreerd door de politie, waaronder verschillende gevallen die uitmondden in levensbedreigende feiten. Vanaf september zullen ook slachtoffers in Antwerpen beroep kunnen doen op een stalkingalarm, in alle Antwerpse politiezones en mits akkoord van de procureur. Er zijn 175 knoppen en 55 mobiele telefoons voorzien voor heel de provincie. De knop is enkel compatibel met smartphones die draaien op het besturingssysteem Android. Wie daar niet over beschikt, krijgt een exemplaar ter beschikking.
Vandaag vinden zogenaamde train the trainer-opleidingen plaats voor de verantwoordelijken voor het mobiel stalkingalarm binnen de 23 Antwerpse politiezones en federale politie. De verantwoordelijken kunnen vervolgens starten met hun eigen collega’s op te leiden over het gebruik van het stalkingalarm. Minister van Justitie Van Quickenborne en vertegenwoordigers van het parket van Antwerpen, de federale politie, de lokale politiezones en het Instituut voor Gelijkheid tussen Vrouwen en Mannen (IGVM) tekenden present om de opleidingsdag in te luiden. Hiermee werd het startschot voor het mobiele stalkingalarm in Antwerpen officieel gegeven. De volgende provincie waar het stalkingalarm zal worden ingevoerd, is Luik.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Te veel vrouwen krijgen te maken met levensbedreigende stalking. Ook in Antwerpen. In meer dan de helft van de gevallen zijn de daders ex-partners die een relatiebreuk niet kunnen verkroppen. Daarom is het een goede zaak dat slachtoffers van stalking binnenkort ook in Antwerpen een stalkingalarm toegewezen kunnen krijgen. De slachtoffers waar ik mee gesproken heb, vertelden me telkens hoeveel verschil zo’n stalkingalarm maakt qua bescherming maar zeker ook de mentale rust die het brengt.”
Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken: “De opleiding die de sleutelfiguren binnen parket en politie vandaag krijgen, is belangrijk om het stalkingalarm optimaal te gebruiken en om de afspraken tussen het parket en de verschillende lokale politiezones binnen de provincie Antwerpen te stroomlijnen. Na deze vorming kan heel binnenkort het stalkingalarm in de provincie worden uitgerold. Zonder dat het wordt opgemerkt, zullen slachtoffers met één druk op de knop kunnen rekenen op de bijstand van de politie. Hiermee zetten we verder in op de uitrol van het systeem, om uiteindelijk te komen tot een algemeen gebruik in het hele land. Zo zorgen we ervoor dat mensen zich veilig kunnen voelen, ook thuis"
Marie-Colline Leroy, staatssecretaris voor Gendergelijkheid: “Het mobiel stalkingalarm is een belangrijke beschermingsmaatregel in de preventie van femicides. Verschillende studies hebben aangetoond dat de dood van een slachtoffer kan volgen na een periode van intensieve stalking door de ex-partner. We investeren ook in bijkomende opleiding van politie en parket. Zij spelen immers een essentiële rol in de bestrijding van intrafamiliaal geweld. Uit de evaluatie van het stalkingalarm dat al in Oost- en West-Vlaanderen actief is, blijkt het belang van de opleiding om het slachtoffer correct te kunnen benaderen en het fenomeen stalking te herkennen. Het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen heeft sinds begin 2023 al zes opleidingsmodules georganiseerd en plant er nog tien na de zomer, verspreid over het hele land.”
