Politiemensen uit België, Nederland en Luxemburg kunnen voortaan gemakkelijker en beter over elkaars grenzen heen samenwerken. De bevoegde ministers en de politiechefs uit de drie landen hebben vandaag [op 28 september 2023, red.] de uitvoeringsafspraken ondertekend, die nodig zijn voor inwerkingtreding van het nieuwe Benelux-verdrag over de politiesamenwerking per 1 oktober 2023. Het is een belangrijke mijlpaal in het verhogen van de veiligheid en het veiligheidsgevoel van burgers en in het snel en doeltreffend kunnen optreden op elkaars grondgebied.
In 2004 sloten de politiediensten van de drie Benelux-landen al een akkoord, het zogenoemde Senningen-verdrag, om samen te werken. Dit moest herzien, uitgebreid en aangepast worden aan de actuele veiligheidsuitdagingen. Een nieuw politieverdrag werd in 2018 ondertekend.
Dit nieuwe Benelux-politieverdrag telt twee grote vernieuwingsassen. Het zorgt voor nieuwe mogelijkheden voor grensoverschrijdend optreden en verbetert de informatie-uitwisselingen tussen de politiediensten.
Enerzijds gelden de landsgrenzen niet meer tijdens achtervolgingen en restricties verdwijnen. Voorheen mocht de politie alleen onder bepaalde omstandigheden grensoverschrijdend achtervolgen, waardoor vele achtervolgingen bij de grens moesten worden gestaakt. Een achtervolging die nu in het ene land rechtsgeldig start, mag gewoon worden verdergezet, waardoor deze efficiënter verlopen. Het Verdrag is ook innovatief en zal het mogelijk maken dat politiemensen bepaalde opsporingshandelingen kunnen verrichten in het buurland (zoals bijvoorbeeld getuigen of slachtoffers ondervragen).
Anderzijds krijgen politiediensten in specifieke gevallen rechtstreeks toegang tot elkaars databanken en kan men data uitwisselen zoals bijvoorbeeld bij gemengde patrouilles in de grensstreek. Politieonderzoek draait immers om snel informatie inwinnen en delen om zaken op te lossen. Door het gericht delen van bepaalde informatie tussen politie maar ook met (lokale) besturen kan er sneller op het terrein worden ingegrepen.
Nieuw is ook dat speciale politiediensten (zoals anti-terreureenheden) in acute crisissituaties grensoverschrijdend kunnen ingezet worden. Daarnaast blijft bijstand bij grote evenementen (zoals EU of NAVO-Top) mogelijk.
De landen lopen met deze intensieve grensoverschrijdende politiesamenwerking, gebaseerd op vertrouwen, voorop in de Europese Unie.
Minister van Justitie, Vincent Van Quickenborne (BE) : “Ik ben verheugd dat het nieuwe politiesamenwerkingsverdrag met Nederland en Luxemburg vanaf volgende week uitgevoerd kan worden. De uitwisseling van politionele informatie en het raadplegen van elkaars databanken zijn een cruciale stap die onze gezamenlijke inspanningen tegen de georganiseerde misdaad aanzienlijk zullen versterken. Daarnaast zullen onze politiemensen gemakkelijker grensoverschrijdende achtervolgingen en observaties kunnen doen. We tonen ons hiermee opnieuw als koploper binnen de Europese Unie.”
Minister van Binnenlandse Zaken, Annelies Verlinden (BE): “Criminelen laten zich in hun activiteiten niet stoppen door landsgrenzen en wetgeving. En dus moeten wij als overheid voor onze politie de mogelijkheden creëren om grensoverschrijdend te werken en zo optimaal mogelijk samen te werken met onze buurlanden. Het is enkel zo dat we meer impact kunnen hebben op de criminele organisaties en hun activiteiten en ook de openbare orde kunnen handhaven. België, Nederland en Luxemburg waren in deze al een voorloper. Het Benelux-politieverdrag dat in 2004 werd gesloten, wordt vandaag uitgebreid en aangepast aan de vele en nieuwe uitdagingen waar we een krachtdadig antwoord op moeten kunnen bieden. Hiermee zijn we als België, Nederland en Luxemburg een voorbeeld voor de andere Europese landen. Het is een belangrijke en goede praktijk die ik als minister van Binnenlandse Zaken zal delen tijdens het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in de eerste helft van 2024. Het is met vertrouwen en waardering voor de politiechefs van de drie landen en hun medewerkers dat ik dit vernieuwd Benelux-verdrag vanaf 1 oktober in werking zie treden.”
Minister van Justitie en Veiligheid, Dilan Yeşilgöz-Zegerius (NL):”De georganiseerde misdaad maakt geen verschil tussen de havens van Rotterdam, Vlissingen en Antwerpen. Internationale drugscriminaliteit gaat over al onze grenzen heen, en dankzij de goede infrastructuur naar onze buurlanden. Dus als de Federale politie dan een Nederlands voertuig tegenkomt dat gesignaleerd staat, moeten ze dat voertuig natuurlijk kunnen achtervolgen en tot stoppen dwingen, óók als ze inmiddels de grens voorbij zijn. Het klinkt logisch en het lijkt daarom misschien ook eenvoudig. Maar niets is minder waar, want onze agenten moeten wel zorgvuldig binnen de grenzen van de wet opereren. Nu dat geregeld is, wordt een grote stap gezet in de grensoverschrijdende samenwerking tussen de politiediensten van de drie landen.’’
Minister van Binnenlandse Veiligheid, Henri Kox (LU): "Onze Benelux-Unie is een voorloper, zowel in de manier waarop we samenwerken als in de vooruitgang die we hebben geboekt in onze samenwerking. Grensoverschrijdende georganiseerde misdaad en terrorisme blijven grote bedreigingen waartegen we moeten waken en doeltreffend moeten optreden, en ik verwelkom de inwerkingtreding van het Verdrag als een concrete en beslissende stap in deze richting.”
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Nicole de Moor (BE): “ Het verdrag verbetert evengoed het kader wat betreft het overbrengen van vreemdelingen in de Benelux. Denk maar aan iemand die vrijgesteld wordt uit gevangenis in België en naar de Luxemburgse of Nederlandse grens moet gebracht worden. Of een derdelander die buiten de Benelux-landen moet gebracht worden maar passeert vanuit Nederland door België. Hierover heb je allerlei praktische afspraken nodig om dit in goede banen te leiden en de wetgeving waarbinnen dat gebeurt te respecteren. Welke begeleiding is er nodig? Worden er dwangmaatregelen gebruikt of niet? Goede afspraken maken dat het voor de diensten helder is over hoe ze moeten samenwerken.”
Secretaris-generaal van de Benelux, Frans Weekers: “Het Benelux-Politieverdrag neemt grensbarrières weg en maakt de politiesamenwerking tussen onze landen beter en eenvoudiger, effectiever en efficiënter. Het creëert op bepaalde terreinen één gezamenlijk Benelux-territorium. Dit is het beste, meest vergaande politieverdrag in Europa. De Benelux-partners werken aan echte Europese integratie, onze landen staan niet met de rug naar elkaar toe, maar bundelen de krachten.”
