Het nieuw model voor de verklaring van rechten kaapte de Prijs voor Duidelijke Taal weg op de jaarlijkse Avond van de Wablieft-prijs. Wablieft is het centrum voor duidelijke taal in Vlaanderen. Via hun krant, tekstadvies en boeken ijveren ze voor meer klare taal in onze samenleving. De prijs is de verdienste van een groep experten van binnen en buiten Justitie. Zij hebben het model van de verklaring herwerkt. Het opzet van de nieuwe verklaring was om iedereen, ongeacht achtergrond, hun rechten effectiever te laten uitoefenen tijdens een politieverhoor.
We hebben het allemaal wel al eens gezien in een flitsende politieserie: een verdachte wordt opgepakt en zijn rechten worden voorgelezen door een politieagent. Deze procedure is geen fictie, maar een verplichting. Verdachten moeten duidelijk kennis hebben van hun rechten bij een arrestatie door de politie.
Zo heeft een verdachte het recht op beknopte informatie over de feiten waarover men zal worden verhoord, en kan hij/zij bijstand vragen van een advocaat. De verdachte heeft daarnaast ook het zwijgrecht en kan nooit verplicht worden om zichzelf te beschuldigen.
Begrijpelijke taal
De huidige verklaring van rechten was aan een grondige herziening toe, want deze was niet altijd verstaanbaar voor verdachten. Het nieuwe model legt de nadruk op begrijpelijke taal en heldere communicatie om ervoor te zorgen dat alle verdachten hun rechten beter begrijpen.
Voor het nieuwe model maakten de experten gebruik van de vrij recente techniek van “Legal design”. Deze techniek heeft tot doel om de juridische communicatie toegankelijker, begrijpelijker en gebruiksvriendelijker te maken.
De nieuwe verklaring wordt nu reeds ingezet als proefproject door de politiezones Brussel Noord, Namur Capitale en Limburg Regio Hoofdstad. Na een evaluatie zal het nieuwe model stapsgewijs worden ingevoerd in 2024.
Toegankelijke Justitie
De expertengroep met mensen van het directoraat-generaal wetgeving, de rechterlijke orde, de Federale en Lokale Politie, het Instituut voor Gerechtelijke Opleiding, de balies van advocaten, universiteiten en de ngo’s Droits Quotidiens en Fair Trials, is blij met deze erkenning door Wablieft.
Politie, Justitie en advocatuur zetten zich elke dag in voor een veilige samenleving, maar het officieel taalgebruik moet veel toegankelijker worden. De manier waarop we communiceren met slachtoffers, verdachten en andere betrokkenen kan beter. Door het toekennen van deze prijs erkent de jury dat er stapjes worden gezet in de goede richting. Het motiveert ons dan ook om hier nog meer op in te zetten, en Justitie zo toegankelijker en menselijker te maken.
Paul Van Tigchelt, minister van Justitie: “De officiële communicatie van Justitie met burgers was te vaak juridisch vakjargon dat veel burgers moeilijk begrijpen. Rechten kunnen wel op papier bestaan, maar worden volledig uitgehold als men die niet goed begrijpt. Daarom lanceerden we het project Klare Taal waarbij een expertengroep de meest voorkomende brieven herwerkt in een overzichtelijke stijl en een heldere taal. Zo wordt de kloof tussen burger en Justitie weer een beetje verder gedicht. Ook deze herziening van de ‘verklaring van de rechten’ behoort tot dat project. De Wablieft-prijs is een mooie erkenning voor het uitstekende werk dat de mensen van Klare Taal leveren.”
Jean-Paul Janssens, voorzitter van de FOD Justitie: “Een toegankelijke Justitie zorgt ervoor dat we allemaal onze rechten en plichten kennen. Dat klinkt vanzelfsprekend maar blijkt in de praktijk een hele uitdaging. Net daarom maakt Justitie een prioriteit van klare taal. Zodat alle burgers, ook op de meest kritieke momenten zoals bij een arrestatie, de duidelijkheid krijgen die zij verdienen. Als voorzitter van de FOD Justitie feliciteer ik graag alle partners die dit proefproject mee mogelijk maakten en in het bijzonder onze dienst Strafrechtelijk beleid.”
Raf Van Ransbeeck, directeur van het Instituut voor Gerechtelijke Opleiding: “Met ons nieuw ‘team klare rechtstaal’ hopen we vanuit het IGO nog meer van deze klare taal-initiatieven te kunnen ondersteunen. We merken een grote bereidheid bij de rechterlijke orde om klare taal en juridische correctheid te kunnen combineren. Daar werken we vanuit onze expertise graag aan mee.”
Eric Snoeck, Commissaris-Generaal a.i. van de Politie: “Bij een verhoor hebben niet alleen de verdachte, maar ook de politiemensen er baat bij dat de verdachte het kader waarbinnen het verhoor plaatsvindt heel goed begrijpt. Misverstanden leiden altijd tot frustraties: ze bemoeilijken het verhoor en bij uitbreiding dus ook het verdere onderzoek. De verduidelijking van deze verklaring van rechten bij een arrestatie is dan ook heel waardevol en zal de kwaliteit van het verhoor van een verdachte ten goede komen.”
