De plenaire vergadering van het federaal parlement heeft op 11 januari het ‘Wetsontwerp om Justitie menselijker, sneller en straffer te maken’ van minister van Justitie Paul Van Tigchelt aangenomen. Hieronder lichten wij vijf belangrijke zaken uit het wetsontwerp toe: (1) de nieuwe snelrechtprocedure voor aangehouden personen, (2) een strengere bestraffing van weerspannigheid met arbeidsongeschiktheid tot gevolg, (3) strafverzwaring bij geweld tegen openbare beroepen en een uitbreiding van de lijst met maatschappelijke functies, (4) de strafbaarstelling van het uitrusten van een voertuig met een verborgen ruimte en (5) de strafbaarstelling van het overgooien van voorwerpen over gevangenismuren.
1. Opnieuw snelrecht voor aangehouden personen
Al meer dan twintig jaar lang kan de Belgische Justitie geen gebruik maken van snelrecht specifiek ten aanzien van aangehouden verdachten. De procedure is ingevoerd in het jaar 2000 maar werd in 2002 vernietigd door het Grondwettelijk Hof. Nochtans kan deze procedure een doeltreffend middel zijn om daders snel lik-op-stuk te geven. De bepalingen in het vandaag goedgekeurde wetsontwerp komen tegemoet aan alle opmerkingen die het Grondwettelijk Hof formuleerde in haar arrest. De Raad van State uitte bovendien geen juridische bezwaren. De nieuwe snelrechtprocedure voor aangehoudenen kan voortaan worden toegepast op eenvoudige zaken waarbij er geen bijkomend onderzoek meer nodig is. Denk aan betrapping op heterdaad, bewijs met camerabeelden of feiten waarbij de dader heeft bekend. De aangehoudene moet instemmen met de snelrechtprocedure. De verschijning voor de rechtbank, met bijstand van een advocaat, kan vanaf vijf werkdagen na aanhouding gebeuren.
2. Weerspannigheid met arbeidsongeschiktheid wordt strenger bestraft
Weerspannigheid met arbeidsongeschiktheid tot gevolg wordt strenger bestraft. Indien dit gepleegd wordt door één persoon met behulp van een wapen, is er een gevangenisstraf van 3 tot 5 jaar mogelijk. Zonder wapen is een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar voorzien. Indien dit wordt gepleegd door meerdere personen, is dit een verzwarende factor die de rechter in overweging moet nemen bij de bestraffing. Van zodra er sprake is van minstens één dag arbeidsongeschiktheid, is dit van toepassing.
3. Strafverzwaring bij geweld tegen politie en andere beschermde maatschappelijke functies
Er volgt strafverzwaring voor geweldsdelicten ten aanzien van de politiemensen, hulpverleners en andere maatschappelijke functies. Feiten van geweld die bijvoorbeeld bestraft worden met 1 tot 3 jaar celstraf, worden bestraft met een zwaardere straf van 3 tot 5 jaar indien ze gepleegd worden tegen één van deze functies. Daarbij worden doodslag, foltering en onmenselijke behandeling voortaan toegevoegd aan de lijst met misdrijven waarvoor een bijkomende strafverzwaring geldt. Aan de lijst met beschermde maatschappelijke functies waar onder andere politiemensen, douaniers, penitentiair beambten, brandweerlieden, hulpverleners, artsen, verplegers, treinbegeleiders en buschauffeurs reeds in stonden, worden voortaan ook advocaten, notarissen, journalisten, alle gezondheidszorgberoepen, GAS-ambtenaren, medewerkers van OCMW’s en werkbemiddelaars van onder andere de VDAB hieraan toegevoegd. De bescherming van politieambtenaren wordt uitgebreid naar alle politieambtenaren, zoals de mensen aan het onthaal en politiemensen die niet in functie zijn.
4. Overgooien van voorwerpen over gevangenismuren voortaan strafbaar
De gevangenissen stellen een sterk toenemende overgooiproblematiek vast. Het gaat dan over gsm’s, wapens of drugs die over de muren worden gegooid, al dan niet met een drone. Veroordeelde drugscriminelen proberen hun handel verder te zetten binnen de gevangenismuren. Dit brengt niet alleen overlast met zich mee voor de buurtbewoners, maar zorgt ook voor tumult en agressie binnen de gevangenismuren wanneer men deze voorwerpen probeert te bemachtigen. Het louter overgooien van een voorwerp over gevangenismuren was tot op heden op zich niet strafbaar. Indien men niet kon bewijzen dat het om strafbare voorwerpen ging zoals drugs of een wapen, ging de overgooier vrijuit. Daarom drong een expliciete strafbaarstelling van het overgooien van voorwerpen over muren van gevangenissen en psychiatrische instellingen zich op. De straf wordt bepaald op 15 dagen tot een jaar celstraf en een geldboete van 400 tot 4.000 euro. Bij recidive zijn hogere straffen mogelijk. Indien er ook vaststellingen worden gedaan rond bijvoorbeeld drugs, kan hier bovenop nog een bijkomende veroordeling voor drugsfeiten volgen.
5. Voertuigen uitrusten met verborgen ruimtes voortaan strafbaar
Politie en parket stellen sinds enkele jaren vast dat criminele bendes hun voertuigen uitrusten met verborgen ruimtes om ongezien drugs, wapens of crimineel geld te vervoeren. Er is zelfs sprake van een gespecialiseerde bedrijfstak in het criminele milieu om zo’n verborgen ruimtes in te bouwen. Daarom is het uitrusten of het bezitten van een wagen met een dergelijke verborgen ruimte voortaan strafbaar. Dit zal bestraft worden met een geldboete van maximaal 20.000 euro. Wie zo'n wagen in zijn of haar bezit heeft, kan hier een celstraf van 6 maanden tot 3 jaar voor krijgen. Indien men wagens uitrust met verborgen ruimtes als illegaal beroep of meermaals na elkaar, kan de straf oplopen tot 5 jaar celstraf.
Een aantal van deze maatregelen werden reeds voorzien in het kader van de bespreking van het nieuw Strafwetboek. De besprekingen in het parlement zijn nog lopende. Bovendien is de inwerkingtreding voorzien voor twee jaar na goedkeuring in het parlement om politie, Justitie en andere diensten de tijd te geven om zich aan te passen aan het nieuw Strafwetboek. Daarom werden deze maatregelen eruit gelicht en versneld ingevoerd. Binnenkort wordt deze wet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en is deze met onmiddellijke ingang van toepassing.
Paul Van Tigchelt, minister van Justitie: “Dit zijn stuk voor stuk maatregelen waar mensen van politie en Justitie al jaren om vragen. Efficiënte wapens om sneller en straffer op te treden tegen criminelen. We wachten niet op de inwerkingtreding van het nieuw Strafwetboek om deze in te voeren. Politie en Justitie zullen deze met onmiddellijke ingang kunnen gebruiken.”
