01/03/2024, Brussel – In 2023 waren er in ons land 332 dreigingsmeldingen die mogelijks verband houden met terrorisme of extremisme. Dat is een stijging van 41% in vergelijking met 236 ontvangen dreigingen het jaar voordien. Volgens het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD) spelen het Israëlisch-Palestijns conflict en de aanslag van 16 oktober een grote rol.
Het OCAD wordt door zijn partnerdiensten op de hoogte gebracht van meldingen over potentiële dreigingen in het kader van extremisme of terrorisme. Deze dreigingsmeldingen worden verwerkt en geanalyseerd. Voor deze dreigingen voorziet het OCAD een dreigingsniveau op een schaal van 1 tot 4 en context. Op basis hiervan kunnen, indien nodig, beschermingsmaatregelen worden genomen.
In het voorjaar van 2023 waren er een groot aantal dossiers waarin meerdere individuen betrokken waren en tot arrestaties hebben geleid. In juli en augustus kenden we het laagst aantal dreigingsmeldingen. Het hoogst aantal dreigingsmeldingen ontvingen we in oktober, gevolgd door november.
Het grootste deel van de dreigingsmeldingen is verbonden aan het rechtsgebied (ressort) Brussel, gevolgd door Antwerpen, Luik, Gent en Bergen. Bij de overige dreigingen kon geen duidelijke geografische toewijzing gebeuren. Deze bevindingen zijn grotendeels hetzelfde als in 2022.
Dreigingen worden het meest geuit via een combinatie van telefoon, e-mail en anonieme brieven. Vorig jaar was dat meestal op sociale media en met berichtenapplicaties.
1 dreiging zeer ernstig
55% van alle 332 meldingen werd als een lage dreiging ingeschaald. Iets meer dan een derde van de dreigingen werd beoordeeld als gemiddeld. Ongeveer 7% van de dreigingen was op een bepaald moment ernstig. Eén dreiging werd beoordeeld als zeer ernstig en nabij, nl. de aanslag op 16 oktober 2023.
Sinds deze aanslag is het algemeen dreigingsniveau in België verhoogd naar 3 op een schaal van 4. In het Brussels gewest gold toen even niveau 4, het hoogste niveau. Het is van januari 2018 geleden dat ons land zich in dreigingsniveau 3 (ernstig) bevindt.
We zagen in 2023 enkele belangrijke emotionele triggerevents. Het zijn gebeurtenissen die sterke emoties oproepen en ertoe kunnen leiden dat extremisten tot de actie overgaan. Gebeurtenissen zoals de escalatie van het Israëlisch-Palestijns conflict op 7 oktober 2023 en de aanslag in Brussel hebben een sterke impact op het aantal dreigingen die we hebben ontvangen.
Profiel en ideologie
Veruit de meeste dreigingsmeldingen hebben het profiel van een lone actor. Het gaat dan om iemand die alleen wil overgaan tot actie. De meeste van deze individuen hebben geen structurele band met terroristische of extremistische groepen. Bij iets meer dan 10% van de dreigingsmeldingen gaat het om plannen die worden beraamd door meerdere individuen samen.
Meer dan 40% van de meldingen komt uit de hoek van islamitisch extremisme. Voor 41% van de meldingen die het OCAD ontving, is de ideologische dimensie van de dreiging niet vast te stellen na verder onderzoek. Persoonlijke grieven of een psychische problematiek lijken hier vaak de belangrijkste drijfveer te zijn.
Ongeveer 6% van de dreigingen is afkomstig uit het buitenland, waarbij onder andere bepaalde regimes hun pijlen richten op vermeende politieke opposanten in België. Een kleiner aandeel wordt ingenomen door diverse dreigingen die voorkomen uit een specifieke thematiek in de samenleving zoals anti-establishment gevoelens. 5% van de meldingen houdt verband met rechts-extremisme. De dreiging op het vlak van links-extremisme bleef beperkt.
Doelwitten
De doelwitten vermeld in de dreigingsmeldingen hangen af van de ideologie in kwestie. De belangrijkste doelwitten in orde van grootte: specifieke personen, veiligheidsdiensten, politieke autoriteiten, openbare gebouwen, het publiek in het algemeen en bepaalde gemeenschappen.
