Peter Van de Veire, Stan Van Samang, Sean Dhondt. Drie namen die begin september niet uit het nieuws te slaan waren. Alle drie zijn zij waarschijnlijk slachtoffer van een catfisher die zich voordeed als 'Eveline'. In de media worden we dan ook om de oren geslagen met de termen sexting, sextortion en wraakporno. Dagelijks zijn er in België verschillende aangiftes van slachtoffers die door een catfisher afgeperst worden. We staan even stil bij de belangrijkste termen.
Catfishing en sextortion: van valsheid in informatica tot afpersing
Een catfisher is een persoon die zich online uitgeeft voor iemand anders. Zo worden valse profielen of gestolen profielen aangemaakt en gebruikt om een slachtoffer te catfishen. Hier kunnen enkele weken tot enkele maanden over gaan om het vertrouwen te winnen van het slachtoffer. Er wordt een vertrouwensband gelegd (social engineering), waarbij expliciete foto's gedeeld worden met elkaar. Het slachtoffer ontvangt vaak ook foto's die afkomstig zijn van een ander slachtoffer. Zodra ze foto's hebben van het slachtoffer, wordt de druk opgevoerd: ze willen meer foto's, anders zullen de foto's verspreid worden onder de vriendengroep van het slachtoffer. Of er dient geld overgemaakt te worden. Een catfisher die een valse identiteit aanneemt zonder verwijzing naar een bestaand persoon is op zich niet strafbaar. Een catfisher die een identiteit aanneemt van een bestaand persoon, en gebruik maakt van foto's, identiteitsdocumenten, … om dit te staven, maakt zich schuldig aan valsheid in informatica (art. 210bis Sw).
De term sextortion mag niet verward worden met de term sexting (zie verder). Sextortion draait om het bekomen van seksueel getinte foto's of filmpjes. Dit kan gebeuren door social engineering, waarna vaak de catfisher dergelijke beelden bekomt, of via hacking. Zodra deze in zijn of haar bezit zijn, wordt het slachtoffer bedreigd: er dient geld betaald te worden, zo niet zullen de beelden verspreid worden. Als het slachtoffer ingaat op het verzoek, zal er nog meer geld geëist worden. Een straatje zonder einde voor het slachtoffer. Sextortion is niet apart opgenomen in ons Belgisch strafwetboek. Dat wil uiteraard niet zeggen dat het niet strafbaar is! Aangezien het slachtoffer afgeperst wordt, is artikel 470 Sw. van toepassing. In vele gevallen wordt er gedreigd, maar worden de beelden niet effectief verspreid: het beleid van vele sociale media laat niet toe dat seksueel getinte beelden online geplaatst worden. Gebeurt dit toch, dan kan hun account geblokkeerd worden. En ze hebben hun account nodig om andere personen af te persen.
Sexting: het belang van toestemming
Soms is de identiteit niet vervalst. Dit gebeurt voornamelijk bij jongeren. Ze worden verliefd, beginnen te praten met elkaar, en er ontstaat een seksueel contact. Het flirten mondt uit in intieme foto's waarbij het slachtoffer denkt dat de ontvanger het in de privésfeer zal houden. Dit heet sexting: het verspreiden van seksueel getinte foto's of video's. De term is een samensmelting van de Engelse woorden sex en texting. Wanneer de relatie op een breuk uitmondt, worden de intieme foto's vaak verspreid. Jongeren gebruiken de foto's om populair te worden, of om te pesten. Voor het slachtoffer heeft dit uiteraard serieuze gevolgen. Wat vooral opvalt, is dat reeds 10% van het 5e en 6e leerjaar al eens een “sexy foto” van zichzelf heeft verstuurd. Belangrijk is om te weten dat sexting niet strafbaar is. Een foto of video wordt met toestemming verstuurd naar de andere partij. Zodra de foto of video echter verder wordt doorgestuurd naar een derde partij zonder toestemming, kunnen we wel spreken van een misdrijf. In 2016 werd een artikel (371/1 Sw) aan de Belgische strafwet toegevoegd die het strafbaar stelt om, zonder toestemming of buiten medeweten van een ontbloot persoon of een persoon die een expliciete seksuele daad stelt, de beelden te tonen, toegankelijk te maken of te verspreiden, ook al heeft die persoon ingestemd met het maken ervan.
Slachtofferzorg: wat kan de politie doen?
In het verhaal van de bekende BV's zijn de foto's zowat heel België rond gegaan. Via allerlei sociale media zoals WhatsApp, Snapchat, TikTok, … werden de beelden veelvuldig verspreid. Mensen vinden het vaak "stoer", het vergroot het haantjesgedrag ("kijk eens wat ik hier heb!") en we sturen het door naar onze contacten. Het slachtoffer aan de plantondienst is niet het enige slachtoffer in dit verhaal. Vergeet niet dat families er ook keer op keer mee geconfronteerd worden.
Raad het slachtoffer dan ook aan om zo veel mogelijk schermafdrukken te nemen waarop een oproepnummer, gebruikersnaam, het website adres van het profiel, … goed zichtbaar zijn. Zo kan verder onderzoek naar de verdachte gevoerd worden. En voor jezelf, vergeet nooit: eens op internet, altijd op internet …
