De politie krijgt dit jaar 100.000 speekseltesten ter beschikking in de strijd tegen druggebruik in het verkeer. Dat is een verdubbeling ten opzichte van 2021 en een verdrievoudiging ten opzichte van 2020. Het aantal ongevallen te wijten aan druggebruik stijgt namelijk jaar na jaar. Vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne wil de pakkans fors verhogen en het aantal verkeersslachtoffers terugdringen. Drugs in het verkeer zijn jammer genoeg alweer erg actueel, nadat er zondagmiddag op de E19 in Sint-Job-in-’t-Goor twee doden en vijf mensen in kritieke toestand te betreuren vielen bij een busongeval. De chauffeur legde een positieve speekseltest af. Een bloedtest en verder onderzoek moet nu uitwijzen of druggebruik effectief aan de oorzaak van het ongeval lag.
Het aantal verkeersongevallen te wijten aan druggebruik is in stijgende lijn. In 2020 werden in ons land 913 ongevallen geregistreerd waarbij een bestuurder onder invloed van drugs bleek, ten opzichte van 889 in 2019 en 685 in 2018. Ondanks het feit dat de coronamaatregelen de voorbije jaren voor minder drukte op de wegen zorgde, doen de cijfers van de eerste helft van 2021 sterk vermoeden dat die trend zich nog verder en feller voortzet. Want reeds in de eerste helft van vorig jaar registreerde de politie 547 verkeersongevallen ingegeven door druggebruik, waarvan 6 dodelijke ongevallen. Ter vergelijking: in 2020 en 2019 vielen respectievelijk 8 en 6 doden door rijden onder invloed van drugs, maar dan telkens over het hele jaar. De cijfers spreken dus voor zich. Dat er meer ingezet moet worden op het bannen van drugs uit ons verkeer, staat buiten kijf. Achter die statistieken gaat enorm veel menselijk leed schuil. De voorgaande cijfers illustreren slechts de resultaten van drugstesten die afgenomen worden ná een ongeval. Dan is het kwaad echter al geschied en het leed onomkeerbaar. Studies tonen aan dat het gebruik van drugs het risico op een ongeval met doden of gewonden tot 30 maal verhoogt.
Drie keer meer pakkans
Vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne wil daarom nog veel meer preventief te werk gaan en de pakkans fors verhogen, zowel tijdens reguliere verkeerscontroles als bij verdacht rijgedrag. Want die pakkans ligt volgens onderzoek van verkeersinstituut VIAS veel te laag. Bij dat onderzoek werden honderden automobilisten bevraagd en daarbij gaf 24,1% van de deelnemers aan dat ze het afgelopen jaar een alcoholcontrole moesten ondergaan, terwijl slechts 4,1% gecontroleerd werd op drugs. Daarom wordt het aantal speekseltesten dat de politie ter beschikking krijgt opgetrokken naar 100.000. Dat is een verdubbeling ten opzichte van 2021 en een verdrievoudiging ten opzichte van 2020. Van de 100.000 speekseltesten is 80% bestemd voor de lokale politie en 20% voor de federale politie. Dat ambitieniveau komt er na overleg met de politie.
Bij minste aanwijzing of twijfel
De sterke capaciteitsverhoging stelt de politie in staat om sneller over te gaan tot het afnemen van een drugstest, zonder te moeten waken over de voorraad aan testen om het jaar mee door te komen. Inspecteurs gaan namelijk over tot een test na het overlopen van een checklist. Wie voldoet aan bepaalde criteria zoals bloeddoorlopen ogen, zenuwachtig gedrag, bepaalde verdachte attributen in de wagen en meer, wordt gecontroleerd. Doordat er nu veel meer drugstesten in omloop zijn, kan worden overgegaan tot controle bij de minste aanwijzing of twijfel.
Ook aantal speekselcollectoren stijgt mee
Bij een positieve speekseltest moest de politie vroeger een dokter vorderen om een bloedproef af te nemen, waaruit dan bleek welke drugs de bestuurder had genomen en hoeveel. Zo’n bloedproef was nodig als juridische basis en om eventuele valse positieven uit te sluiten. Sinds 1 april 2019 is die procedure vereenvoudigd en komt er geen dokter meer aan te pas. Sindsdien kan de politie een speekselcollector gebruiken na een positieve speekseltest. Zo’n collector verzamelt speeksel en wordt vervolgens opgestuurd naar een labo, waar verdere analyse volgt. Aangezien het aantal speekseltesten wordt opgetrokken, geldt hetzelfde voor het aantal collectoren. Volgens statistieken is per 4 speekseltesten ongeveer 1 collector nodig. In 2022 worden er 28.000 collectoren voorzien, terwijl dat er in 2021 en 2020 respectievelijk 15.000 en 5.000 waren.
Rijverbod en geldboete
Het parket gaat als preventieve maatregel bij een positieve speekseltest steeds over tot intrekking van het rijbewijs voor 15 dagen. Indien uit de analyse in het labo blijkt dat het om een vals positief gaat, wat mogelijk is maar weinig voorkomt, wordt het rijbewijs teruggegeven. Bij een positieve speekselanalyse moet bij wet een dagvaarding voor de politierechtbank volgen en is een minnelijke schikking uitgesloten. Druggebruik in het verkeer wordt bestraft met een rijverbod van minimaal een maand tot maximaal vijf jaar en een geldboete van minimaal 1.600 euro tot maximaal 16.000 euro. De rechter heeft ook de mogelijkheid om een levenslang rijverbod uit te spreken, bijvoorbeeld indien blijkt dat een automobilist kampt met een hardnekkige verslavingsproblematiek en op het proces geen negatieve urinetesten kan voorleggen.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie: “Het aantal verkeersongevallen waarbij bestuurders onder invloed rijden van drugs stijgt jaarlijks. In 2019 waren er 889 ongevallen te wijten aan het gebruik van drugs achter het stuur en ondanks de coronamaatregelen steeg dat in 2020 verder naar 913 ongevallen. Die stijging zet zich door in de cijfers van de eerste helft van 2021. De pakkans voor bestuurders die onder invloed rijden moet omhoog. We stellen een veelvoud aan drugstesten ter beschikking van de politiezones. Concreet zijn we gegaan van 36.000 beschikbare testen in 2020, naar 50.000 in 2021 en gaan we naar 100.000 in 2022. Zo kunnen we een beter beeld krijgen van de werkelijke omvang van drugsgebruik in het verkeer en wordt de pakkans verdrievoudigd.”
