De meerderheid van de criminele organisaties wenden ondernemingen aan als dekmantel en witwasmachine. De Federale Gerechtelijke Politie (FGP) bestrijdt dit fenomeen door in samenwerking met de lokale politiezones verdachte ondernemingen te screenen. Het blijkt een succes, want honderden vennootschappen zijn, onder meer in Brussel en Oost-Vlaanderen door deze strategie reeds gescreend, waarvan verschillende gerechtelijk ontbonden of failliet verklaard werden. Ook in West-Vlaanderen voeren verschillende politiezones sinds begin dit jaar zo’n controles uit. Minister Van Quickenborne bracht vandaag een bezoek aan een controleactie op vraag van de West-Vlaamse FGP. Op termijn zouden alle West-Vlaamse politiezones zo’n controles moeten uitvoeren.
Uit cijfers van de politie blijkt dat 78% van de criminele organisaties in ons land gebruik maken van vennootschappen als dekmantel of witwasmechanisme. Het gaat voornamelijk om bedrijven in de transportsector, import en export, bouw en horeca. Een criminele organisatie wendt gemiddeld vier vennootschappen aan om criminele activiteiten te maskeren. In de eerste plaats plegen deze criminele organisaties strafbare feiten, maar hun vennootschappen ondermijnen tevens de legale economie en zorgen voor oneerlijke concurrentie. Ook dit is een van de fronten waarop de georganiseerde misdaad bestreden wordt.
Politie en justitie voeren onderzoeken naar de criminele activiteiten van deze netwerken om hen strafrechtelijk te vervolgen. Maar ook door verdachte ondernemingen op te sporen en via de ondernemingsrechtbank te laten ontbinden of failliet te verklaren, worden deze organisaties bestreden. Bovendien wordt zo ook bewijsmateriaal verzameld om het strafrechtelijk dossier verder te staven.
Vergelijkbaar met domiciliecontrole bij natuurlijke personen
De FGP doet een eerste selectie, onder meer op basis van informatie uit de Kruispuntbank van Ondernemingen en het Belgisch Staatsblad. Vervolgens doet de FGP beroep op de agenten van de lokale politiezones om controles op het terrein uit te voeren. Wijkagenten, die over de nodige terreinkennis beschikken, gaan ter plaatse en voeren een controle uit, vergelijkbaar met de check die de wijkagent doet wanneer iemand zich pas inschrijft in de gemeente of van domicilie-adres verandert. Deze aanpak werpt zijn vruchten af.
Straffe resultaten
Zo werden op aansturen van de FGP van Oost-Vlaanderen de voorbije jaren duizenden Oost-Vlaamse zaken gecontroleerd. Dat resulteerde vorig jaar bijvoorbeeld in 36 ondernemingen waarvoor de gerechtelijke ontbinding werd gevorderd en 116 dossiers waarin inmiddels een faillissement werd uitgesproken. Voor de controles door de FGP Brussel, gaat het om 12 gerechtelijke ontbindingen en 54 faillissementen in 2021. Ook in de arrondissementen Halle-Vilvoorde, Leuven en Bergen worden dergelijke controles uitgevoerd.
Ook West-Vlaanderen kiest voor deze aanpak
Ook de FGP van West-Vlaanderen is recent mee gestapt in deze strategie, onder de noemer PRO WVL of voluit Project Rechtspersonen Onderzoek West-Vlaanderen. Samenwerking speelt daarin een cruciale rol. De krachten worden gebundeld met de politiezones, het parket, het arbeidsauditoraat, de ondernemingsrechtbank, de sociale inspectie en de Kruispuntbank van Ondernemingen van de FOD Economie. “Natuurlijk is de overgrote meerderheid van de ondernemingen in onze provincie bonafide. Maar de malafide rechtspersonen die ertussen zitten, vormen een bedreiging voor onze legale economie” vertelt Kurt Desoete, gerechtelijk directeur bij de FGP West-Vlaanderen. “Met PRO WVL willen we deze malafide ondernemingen daarom in een zo vroeg mogelijk stadium uit het rechtsverkeer weren en zo de eerlijke ondernemers beschermen.”
“We gaan op vraag van onze recherche de baan op met een aantal criteria in het achterhoofd. Daar moet je je geen al te complexe zaken bij voorstellen: de basis is echt gezond verstand. Wordt de brievenbus nooit leeggemaakt, is er nooit iemand aanwezig of kennen de omwonenden de zaak helemaal niet? Dan zijn dat signalen dat er iets niet pluis is”, vertelt een wijkinspecteur van de Lokale Politie Brugge. Vervolgens wordt ook binnengegaan en doen de inspecteurs vaststellingen. Vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne woonde dinsdagochtend een controle van een horecazaak in Brugge bij.
Uitbreiden naar de hele provincie
“Worden er tijdens de screening en de visuele controle wél onregelmatigheden vastgesteld, dan maakt de lokale politie een proces-verbaal op dat naar het parket gaat. De ECOFIN-referentiemagistraten van het parket beslissen dan welke stappen er vervolgens gezet worden. Zo kan het parket een dossier openen bij de Ondernemingsrechtbank of een meer uitgebreid strafonderzoek starten”, duidt minister Van Quickenborne. “Initiatieven zoals PRO WVL zijn een nuttig bijkomend wapen in de strijd tegen de georganiseerde misdaad. De sterkte zit hem in het feit dat die criminele organisaties ook langs hun schijnbaar legale kant worden bestookt. We moeten het de criminelen zo moeilijk mogelijk maken en hun verdienmodel breken. Het zijn twee vliegen in één klap, want zo zorgen we ook voor eerlijke concurrentie voor bonafide bedrijven”, aldus de minister. De horecazaak in kwestie bleek naderhand met alles in orde, waarop de politie koers zette richting een volgende onderneming op de lijst van de FGP.
Sinds de opstart van PRO WVL, onder impuls van West-Vlaams gouverneur Carl Decaluwé, zijn reeds 6 processen-verbaal opgesteld over ondernemingen die niet in regel zijn of verdachte kenmerken hebben. Met deze vaststellingen gingen de FGP, het parket en het arbeidsauditoraat verder aan de slag. Ook zijn reeds 3 aanvragen ingediend tot schrapping van de onderneming in kwestie uit de Kruispuntbank van Ondernemingen. Momenteel nemen de politiezones Brugge, Kouter, VLAS, Damme/Knokke-Heist en Grensleie deel. Op termijn wordt PRO WVL uitgebreid naar alle politiezones van de provincie.
Business Alert
Het project leunt dicht aan bij bestuurlijke handhaving, waarbij lokale overheden zelf kunnen overgaan tot administratieve controles en eventuele sluitingen bij ernstige inbreuken. In de toekomst zullen bestuurlijke handhaving en deze gerechtelijke aanpak nog meer geïntegreerd kunnen worden. Ook kan de tool Business Alert van de ondernemingsrechtbanken van grote waarde zijn in dit verhaal. De tool spoort namelijk automatisch ondernemingen in moeilijkheden of met dubieuze cijfers op, door tal van databanken te koppelen.
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie: “De strijd tegen de georganiseerde misdaad en malafide ondernemingen moet op alle fronten worden gevoerd. Volgens onderzoek gebruikt 78% van de criminele organisaties een onderneming als dekmantel en witwasmachine. Door de georganiseerde misdaad te bestrijden langs de kant die ze niet verwachten, vangen we twee vliegen in een klap. We bestrijden de misdaad zelf en beschermen de economie. Door beroep te doen op wijkagenten, als voelsprieten op het terrein, kan de FGP veel efficiënter en doeltreffender tewerk gaan. Daardoor vergroot de pakkans fors, zien we in het aantal veroordelingen. Ook in West-Vlaanderen schakelen we een versnelling hoger tegen de georganiseerde misdaad.”
